Llínea 1: |
Llínea 1: |
− | Els '''fèlits''' ('''Felidae''') són una [[família (biologia)|família]] de [[mamífer]]s [[placentari]]s de l'[[orde (biologia)|orde]] [[Carnivora]].<ref name = MSW3>[http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?s=y&id=14000003 Felidae] Don E.; Reeder, Dee Ann M. (eds.): "Mammal Species of the World: A Taxonomic and GeographicReference". 3ª ed. Johns Hopkins University Press. Baltimore. 2005. ISBN 978-0-8018-8221-0.</ref> Excepte en l'[[Antàrtida]], [[Oceania]] i algunes illes, se troben en tot el [[Terra|món]] i a excepció dels [[guepart]]s, totes les seues espècies presenten garres retràctils. | + | {{Taxobox |
| + | | color = |
| + | | textcolor = black |
| + | | nom = Felidae |
| + | | image = Ngorongoro Crater, Tanzania (2288742082).jpg |
| + | | llegenda = [[Lleó]] en el [[Ngorongoro]] |
| + | | regnum = [[Animalia]] |
| + | | phylum = [[Chordata]] |
| + | | classis = [[Mammalia]] |
| + | | ordo = [[Carnivora]] |
| + | | familia = '''Felidae '''<br>[[Johann Fischer von Waldheim|Fischer de Waldheim]], 1817 |
| + | }} |
| + | Els '''fèlits''' ('''Felidae''') són una [[família (biologia)|família]] de [[mamífer]]s de l'[[orde (biologia)|orde]] [[Carnivora]].<ref name = MSW3>[http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?s=y&id=14000003 Felidae] Don E.; Reeder, Dee Ann M. (eds.): "Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference". 3ª ed. Johns Hopkins University Press. Baltimore. 2005. ISBN 978-0-8018-8221-0.</ref> Excepte en l'[[Antàrtida]], [[Oceania]] i algunes illes, se troben en tot el [[Terra|món]] i a excepció dels [[guepart]]s, totes les seues espècies presenten garres retràctils. |
| | | |
| == Orige i evolució == | | == Orige i evolució == |
− | La família dels fèlits sorgí en [[Euràsia]] durant el [[Oligocen]], possiblement a partir de la familia dels [[miàcits]]. Estos primers fèlits de chicotet tamany foren expandint-se, alcançant [[Àfrica]] i [[Amèrica del Nort]] a principis del [[Miocé]]. En el Miocé mig se diversificaren, apareixent els cridats dents de sabre ([[Machairodontinae]]), els [[felins]] i els [[panterins]], que s'escamparen per Euràsia, Àfrica i Amèrica del Nort. A finals del [[Pliocé]] aplegaren també a [[Amèrica del Sur]] durant el denominat [[Gran Intercanvi Americà]].<ref>[http://www.igme.es/internet/museo/investigacion/paleontologia/Fonelas/ficheros%20pdf/6%20Fonelas%20P-1%20Generalidades%20carnivoros%20Villafranquiense.pdf «Generalidades sobre los carnívoros del Villafranquiense superior en relación con el registro fósil de Fonelas P-1».] Garrido, G. y Arribas, A. (2008).Cuadernos del Museo Geológico y Minero de España (10): pp. 85-146.</ref> | + | La família dels fèlits sorgí en [[Euràsia]] durant el [[Oligocen]], possiblement a partir de la família dels [[miàcits]]. Estos primers fèlits de chicotet tamany foren expandint-se, alcançant [[Àfrica]] i [[Amèrica del Nort]] a principis del [[Miocé]]. En el Miocé mig se diversificaren, apareixent els nomenats dents de sabre ([[Machairodontinae]]), els [[felins]] i els [[panterins]], que s'escamparen per Euràsia, Àfrica i Amèrica del Nort. A finals del [[Pliocé]] aplegaren també a [[Amèrica del Sur]] durant el denominat [[Gran Intercanvi Americà]].<ref>[http://www.igme.es/internet/museo/investigacion/paleontologia/Fonelas/ficheros%20pdf/6%20Fonelas%20P-1%20Generalidades%20carnivoros%20Villafranquiense.pdf «Generalidades sobre los carnívoros del Villafranquiense superior en relación con el registro fósil de Fonelas P-1».] Garrido, G. y Arribas, A. (2008).Cuadernos del Museo Geológico y Minero de España (10): pp. 85-146.</ref> |
| | | |
| == Clasificació == | | == Clasificació == |
| [[Image:Acinonyx jubatus - female cheetah.jpg|thumb|250px|Guepart]] | | [[Image:Acinonyx jubatus - female cheetah.jpg|thumb|250px|Guepart]] |
| [[Image:Felis margarita.jpg|thumb|250px|Gat del desert]] | | [[Image:Felis margarita.jpg|thumb|250px|Gat del desert]] |
| + | [[Image:Geoffroy's Cat 1d.jpg|thumb|250px|Gat de Geoffroy]] |
| [[Image:Lynx Nationalpark Bayerischer Wald 01.jpg|thumb|250px|Gat cerval boreal]] | | [[Image:Lynx Nationalpark Bayerischer Wald 01.jpg|thumb|250px|Gat cerval boreal]] |
| [[Image:Flat-headed cat 1 Jim Sanderson.JPG|thumb|250px|Gat de cap pla]] | | [[Image:Flat-headed cat 1 Jim Sanderson.JPG|thumb|250px|Gat de cap pla]] |
− | [[Image:Mountain lion.jpg|thumb|250px|Puma]] | + | [[Image:Namibie Etosha Leopard 01edit.jpg|thumb|250px|Lleopart]] |
− | [[Image:Ngorongoro Crater, Tanzania (2288742082).jpg|thumb|250px|Lleó]]
| |
| Dins dels fèlits se troben les següents subfamilies, gèneros i espècies actuals:<ref name = MSW3/> | | Dins dels fèlits se troben les següents subfamilies, gèneros i espècies actuals:<ref name = MSW3/> |
| | | |
| * Família Felidae | | * Família Felidae |
| ** Subfamília [[Felinae]] | | ** Subfamília [[Felinae]] |
− | *** Gènero [[Acinonyx]] | + | *** Gènero ''[[Acinonyx]] '' |
− | **** [[Acinonyx jubatus]] - guepart | + | **** ''[[Acinonyx jubatus]] ''- guepart |
− | *** Gènero [[Caracal (gènero)|Caracal]] | + | *** Gènero ''[[Caracal (gènero)|Caracal]] '' |
− | **** [[Caracal caracal]] - caracal | + | **** ''[[Caracal caracal]] ''- caracal |
− | *** Gènero [[Catopuma]] | + | *** Gènero ''[[Catopuma]] '' |
− | **** [[Catopuma badia]] - gat roig de Borneo | + | **** ''[[Catopuma badia]] ''- gat roig de Borneo |
− | **** [[Catopuma temminckii]] - gat dorat asiàtic | + | **** ''[[Catopuma temminckii]] ''- gat dorat asiàtic |
− | *** Gènero [[Felis]] | + | *** Gènero ''[[Felis]] '' |
− | **** [[Felis bieti]] - gat chinenc del desert; | + | **** ''[[Felis bieti]] ''- gat chinenc del desert |
− | **** [[Felis catus]] - gat domèstic; | + | **** ''[[Felis catus]] ''- gat domèstic |
− | **** [[Felis chaus]] - gat de la jungla | + | **** ''[[Felis chaus]] ''- gat de la jungla |
− | **** [[Felis manul]] - manul o gat de Pallas | + | **** ''[[Felis manul]] ''- manul o gat de Pallas |
− | **** [[Felis margarita]] - gato del desert | + | **** ''[[Felis margarita]] ''- gat del desert |
− | **** [[Felis nigripes]] - gat de peus negres | + | **** ''[[Felis nigripes]] ''- gat de peus negres |
− | **** [[Felis silvestris]] - gat montés | + | **** ''[[Felis silvestris]] ''- gat montés |
− | *** Gènero [[Leopardus]] | + | *** Gènero ''[[Leopardus]] '' |
− | **** [[Leopardus braccatus]] - gat del Pantanal | + | **** ''[[Leopardus braccatus]] ''- gat del Pantanal |
− | **** [[Leopardus colocolo]] - gat colocolo | + | **** ''[[Leopardus colocolo]] ''- gat colocolo |
− | **** [[Leopardus geoffroyi]] - gat de Geoffroy | + | **** ''[[Leopardus geoffroyi]] ''- gat de Geoffroy |
− | **** [[Leopardus guigna]] - codcod | + | **** ''[[Leopardus guigna]] ''- codcod |
− | **** [[Leopardus jacobitus]] - gat andí | + | **** ''[[Leopardus jacobitus]] ''- gat andí |
− | **** [[Leopardus pajeros]] - gat de les pampes | + | **** ''[[Leopardus pajeros]] ''- gat de les pampes |
− | **** [[Leopardus pardalis]] - ocelot | + | **** ''[[Leopardus pardalis]] ''- ocelot |
− | **** [[Leopardus tigrinus]] - gat atigrat | + | **** ''[[Leopardus tigrinus]] ''- gat atigrat |
− | **** [[Leopardus wiedii]] - margay | + | **** ''[[Leopardus wiedii]] ''- margay |
− | *** Gènero [[Leptailurus]] | + | *** Gènero ''[[Leptailurus]] '' |
− | **** [[Leptailurus serval]] - serval | + | **** ''[[Leptailurus serval]] ''- serval |
− | *** Gènero [[Gat cerval|Lynx]] | + | *** Gènero ''[[Gat cerval|Lynx]] '' |
− | **** [[Lynx canadensis]] - gat cerval de Canadà | + | **** ''[[Lynx canadensis]] ''- gat cerval de Canadà |
− | **** [[Lynx lynx]] - gat cerval boreal | + | **** ''[[Lynx lynx]] ''- gat cerval boreal |
− | **** [[Lynx pardinus]] - gat cerval ibèric | + | **** ''[[Lynx pardinus]] ''- gat cerval ibèric |
− | **** [[Lynx rufus]] - gat cerval roig | + | **** ''[[Lynx rufus]] ''- gat cerval roig |
− | *** Gènero [[Pardofelis]] | + | *** Gènero ''[[Pardofelis]] '' |
− | **** [[Pardofelis marmorata]] - gat jaspiat | + | **** ''[[Pardofelis marmorata]] ''- gat jaspiat |
− | *** Gènero [[Profelis]] | + | *** Gènero ''[[Profelis]] '' |
− | **** [[Profelis aurata]] - gat dorat africà | + | **** ''[[Profelis aurata]] ''- gat dorat africà |
− | *** Gènero [[Prionailurus]] | + | *** Gènero ''[[Prionailurus]] '' |
− | **** [[Prionailurus bengalensis]] - gat de Bengala | + | **** ''[[Prionailurus bengalensis]] ''- gat de Bengala |
− | **** [[Prionailurus iriomotensis]] - gat de iriomonte | + | **** ''[[Prionailurus iriomotensis]] ''- gat d'Iriomote |
− | **** [[Prionailurus planiceps]] - gat de cap pla | + | **** ''[[Prionailurus planiceps]] ''- gat de cap pla |
− | **** [[Prionailurus rubiginosus]] - gato roig tacat | + | **** ''[[Prionailurus rubiginosus]] ''- gat roig tacat |
− | **** [[Prionailurus viverrinus]] - gat peixcador | + | **** ''[[Prionailurus viverrinus]] ''- gat peixcador |
− | *** Gènero [[Puma (gènero)|Puma]] | + | *** Gènero ''[[Puma (gènero)|Puma]] '' |
− | **** [[Puma concolor]] - puma | + | **** ''[[Puma concolor]] ''- puma |
− | **** [[Puma yagouaroundi]] - jaguarundi | + | **** ''[[Puma yagouaroundi]] ''- jaguarundi |
| ** Subfamília [[Pantherinae]] | | ** Subfamília [[Pantherinae]] |
− | *** Gènero [[Neofelis]] | + | *** Gènero ''[[Neofelis]] '' |
− | **** [[Neofelis nebulosa]] - pantera nebulosa | + | **** ''[[Neofelis nebulosa]] ''- pantera nebulosa |
− | **** [[Neofelis diardi]] - pantera nebulosa de Borneo | + | **** ''[[Neofelis diardi]] ''- pantera nebulosa de Borneo |
− | *** Género [[Panthera]] | + | *** Género ''[[Panthera]] '' |
− | **** [[Panthera leo]] - lleó | + | **** ''[[Panthera leo]] ''- lleó |
− | **** [[Panthera onca]] - jaguar | + | **** ''[[Panthera onca]] ''- jaguar |
− | **** [[Panthera pardus]] - lleopart | + | **** ''[[Panthera pardus]] ''- lleopart |
− | **** [[Panthera tigris]] - tigre | + | **** ''[[Panthera tigris]] ''- tigre |
− | *** Género [[Uncia]] | + | *** Género ''[[Uncia]] '' |
− | **** [[Uncia uncia]] - lleopart de les neus | + | **** ''[[Uncia uncia]] ''- lleopart de les neus |
| | | |
| == Referències == | | == Referències == |
Llínea 76: |
Llínea 88: |
| | | |
| == Enllaços externs == | | == Enllaços externs == |
− | * [[Wikimedia Commons]] alberga contingut multimèdia sobre '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Felidae Fèlits]'''
| + | {{Commonscat|Felidae}} |
| + | {{Wikispecies|Felidae}} |
| + | {{DGLV|Fèlit}} |
| + | |
| + | [[Categoria:Biologia]] |
| + | [[Categoria:Animals]] |
| + | [[Categoria:Vertebrats]] |
| + | [[Categoria:Mamífers]] |